Dara antik kenti,
Güneydoğu’daki en büyük
antik kentlerden. Şu ana
kadar kentin dörtte biri bile
gün yüzüne çıkarılamamış. Her
yıl bir milyon kişiyi ağırlayan
antik kentte kazılar
sürüyor ama yoğun
değil. Birkaç gün
önce bulunduğumuz
antik kentte
yerel rehberler,
kazıların şu
an yapılmadığını söyledi.
Bakanlıktan aldığımız bilgiye
göre ise Mardin Müzesi’nin
takibinde kazıların aralıklı
olarak devam ettiği yönünde.
Müzeden önce antik kentin kazı
başkanı Kafkas Üniversitesi
Arkeoloji Bölümü Öğretim
Üyesi ve kazı başkanı Doç. Dr.
Hüseyin Metin liderliğinde
kazılar yapılıyordu. Telefonla
görüştüğümüz Metin, o bölgede
üstelik on iki ay boyunca kazı
çalışmalarına deyim yerindeyse
üç yıl dayanabilmiş. Metin istifa
ettikten sonra birçok bilim
insanına kazı başkanlığı teklif
edilmiş ancak kimse kabul
etmemiş. Yani şu an antik
kentin bir kazı başkanı yok.
Metin, “Çok önemli bir antik
kenttir Dara. Ben üç yıl boyunca
oranın kazı başkanlığını
yürüttüm. Yaklaşık 25 yıldır
Batı’dan Doğu’ya birçok
antik kentte çalıştım. Dara
antik kentini ilk gördüğümde
gözlerime inanamadım,
muhteşem bir tarih. Benim
dönemimde olabildiği kadar
alanı gün yüzüne çıkardık,
buluntular bulduk. Ama orası
zor bir yer. Bölge olarak zor,
halkı zor!” diyor.
DOĞU ROMA
İMPARATORLUĞU
Antik kente gelecek olursak,
Mardin’in 30 kilometre
güneydoğusundaki Oğuz
köyünde yer alan Dara
antik kenti Güneydoğu
Anadolu’nun en önemli tarihi
yerleşimlerinden birisi.
İmparator Anastasius’un (491-
518) girişimleriyle 505 yılında,
Doğu Roma İmparatorluğu’nun
doğu sınırını Sasanilere karşı
korumak için askeri amaçlı
bir garnizon kenti olarak
kurulmuş. Mezopotamya
ovası ile Tur-Abdin dağlarının
birleştiği yerde kireçtaşı ana
kaya üzerinde 4 kilometrelik
alana yayılmış güçlü surlara
çevrili olarak inşa edilen
yerleşimde özellikle kaya içine
oyulan 6. yüzyıl devasa sarnıç
yapıları ve kaya oygu mezar
anıtları ilgi çekici.
Söz konusu bölge
Diyarbakır’dan sonra en uzun
surlara sahip antik bir yerleşim
yeri. Devasa bir kayanın
oyulmasıyla oluşan kentte toplu
mezarlar, klise sarnıcı ve mezar
anıtları bulunuyor.
MARDİN MÜZESİ
Kültürel ve Doğal Mirası
İzleme Platformu yöneticisi
arkeolog editör Nezih Başgelen,
“Antik kente 1986 yılında,
Mardin Müzesi Müdürlüğü
başkanlığında, Prof. Dr. Metin
Ahunbay (1935-2014)’ın
danışmanlığında başlayan
kazılara 1990 yılında güvenlik
sorunları nedeniyle ara
verilmiş, ardından, aynı ekip
liderliğinde 2001-2009 yılları
arasında devam edilmişti.
2020-2023 arasında Kafkas
Üniversitesi Arkeoloji Bölümü
öğretim üyesi Doç. Dr. Hüseyin
Metin’in başkanlığında
yapılan Dara antik kentindeki
kazılar halen Mardin Müzesi
başkanlığında sürdürülmekte.
Sit alanı içinden bugüne
kadar yapılan araştırmakazı, koruma-değerlendirme
uygulamaları pek çok açıdan
olumlu karşılanan örnekler.
Dara’daki son araştırmalar
sırasında sur kenarında tespit
edilen tarih öncesi döneme
ait yeni höyük yerleşimi de
bölge tarihi açısından önemli.
Bu bağlamda baktığımızda
Dara antik kentinde pek çok
zorluğa karşın bu yıla dek
sürdürülen kazı ve düzenleme
çalışmalarının bundan sonra
da devam ettirilmesinin gerek
arkeoloji gerekse bölge turizmi
açısından önemli olduğu
belirtmek isterim” diyor.
Dara’daki ‘Galeri Mezar’ olarak adlandırılan ünik mezarın, dünyada
bir başka örneği olmadığı söyleniyor. 573 yılındaki savaşta ölen Romalı
savaşçılara ithafen, 591 yılında sürgünden dönen Romalı askerler
tarafından yapılan bu galeri mezar, savaş alanındaki kemiklerin
toplanıp getirildiği ve biriktirildiği bir kemik toplama alanı.